د بابوزي په قلم :
د خبري رسنيو د يو لږشمير ليکوالو د پام وړ
دا د ډيري خوشالۍ ځای دۍ چي په نړيوال بريښنايې جال کي پښتو هم خپله لاره پيل کړې او په ګړندي ګامونو د ودې پر لور درومي . خو کله ناکله د د زياتي تيزۍ او يا د کار ونود ډيروالي له امله په پښتو ليکنو کي يو شمير داسي تيروتني تر سترګو کيږي چي کليمې او جملې يا خپله مانا د لاسه ورکوي او يا د افادې وړ نه وي . زه د يو شمير ښاغليو خبر يالانو په خبرونو اود ځينو ښاغلو ليکوالو په ليکنو کي د ليکنيزو ( املايې ) تيروتنو داسي ټکي وينم چي سمون يې اړين بولم . زما خيال داو چي ښايې نن او يا سبا به دا يو لږ شمير ښاغلي خبر يالان اوڅو دګوتو په شمير محترم ليکوالان به خپلو تيروتنو ته ځير شي او د سمون لپاره به يې په نوي خبر او يا نوې ليکنه کي پام وساتي ، خو داسي بريښي چي دا د تيروتنو لړۍ همداسي جاري ده .
زه نه غواړم چي هغه زيار او هاند له پامه ليري کړم چي زموږ يو شمير ورڼه يې د خپلو ليکنو او خبرونو په جوړولو کي ، ګالي . خو داټکۍ هم د يادېدلو بولم چي د کارونو پر له پسې والۍ بايد د کارونو د سموالي سره مرسته وکړي . داسي نه چي کميت مو وي خو کېفيت مو نه وي . په دې ليکنه کي زما موخه د( يوه پښتو کره پښتو ) خبره هم نه ده ، بلکي موخه مي د کره متن ليکلو لپاره هغه لږ شمېر ورڼه دي چي کله ناکله د کار د ډيروالي او يا د کار د چټکۍ له امله يو شمير کليمې نيمګړي ليکي .
د لويه سره خو ، تر ټولو لومړۍ په پښتنو کي د لوستلو او ليکلو دود کول اړين ګام دۍ . بيا د هغو کسانو لپاره د کره ليکلو کار دوهم ځاې لري چي ليک او لوست کولای شي او په دريم پړاو کي د يوه پښتو کره پښتو خبره اړينه ده . په دې ليکنه کي زما د خبرو لورۍ هغو ملګرو ته دۍ چي ليکل او لوستل کولای شي ، او دا دۍ بوخت دي زيار باسي .
زه دلته د يو شمير کليمو د سم او ناسم ليکلو ، څو بيلګي ليکم :
سم ========================= ناسم
لحظه -------------------------------- لهظه
نافذ --------------------------------- نافظ
ضرورت ------------------------------ ظرورت
نښه ---------------------------------- نخه
کيږي -------------------------------- کېګي ..... او داسي نور
دا ستونزه په دري ژبو ليکوالو کي هم عامه ده د بيلګي په توګه :
((... است،و ما باید به خاطر ساختار یک افغانستان نوین ، مرفع و دموکرات عاری از هر نوع تعصب ... )) په دې جمله کي بايد ( مرفه ) وليکل شي نه ( مرفع ) په دې ځای کي د مرفع مانا کېدای شي د نابود او محوه په توګه ومنل شي ( رفع شده ) .
او يا دا : (( احزاب و سازمان ها سیاسی غیر وابسطه نایل آیم ))په دې جمله کي بايد وابسته وليکل شي نه وابسطه . که د بسط د کليمې څخه پيشوند او پسوند ليري کړو نو مانا يې په دې جمله کي د غوړېدلي او پراخه شوي په څير کارول کېدای شي . ( ليکوال :محترم عوض نبي زاده د سرنوشت ويب پاڼه )
د تيروتنو دا بيلګي په دوو برخو کي څرګندي دي ، يوه هغه برخه ده چي د کليمو بنسټ عربي وي ، خو ليکوال د کليمې عربي سټي ته پام نه کوي او څرنګه چي يې خوښه شول ، هغسي يې ليکي . دوهم هغه برخه ده چي د لهجې سره تړاو لري ، يو شمير ليکوال او خبر يالان د خپلي لهجې په تون ليکل کوي ، په داسي حال کي چي دا ډول ليکني کېدای شي وران او بل ډول مفهوم د لوستونکي ذهن ته وليږي . دا هم بايد وليکم چي يو شمير داسي کليمې شته چي بنسټ يې عربي ژبي پوره تړاو لري خو هغه کليمه افغاني شوې ( مفغنه )ده او ليکوالان يې په نوي ډول ليکي د بيلګي په توګه د ( مانا ) کليمه دا کليمه په عربي ژبه کي د ( معنی ) په ډول ليکل کيږي ،خو اوس په پښتو کي د مانا په څير معمول شوېده . دلته د تفاوت ټکۍ دا دۍ چي د مانا ټول عربي بنسټ او جوړښت بدلون موندلۍ دۍ ، په داسي حال کي چي په لهظه او وابسطه او دې ته ورته نورو کليمو کي د عربي جوړښت او بنسټ حاکم بريښي ، ځکه يې ناسم ګڼلای شو .
هيله من يم هغه وروڼه چي د ليکلو پر مهال د چټکۍ څخه کار اخلي او تيروتني کوي ، زما دا يادوني ورته درنې تمامي نه شي ، زه د دې ستونزي د ليري کولو لپاره وړانديز کوم چي هغه ګران خبر يالان او يو ډير لږ شمير ليکوالان چي د يوې کليمې د صحيح ليکلو په اړه شکمن شي ، لومړۍ بايد د ليکلو پر مهال د هغو کليمو پر بنسټ پام وکړي چي ريښه يې پښتو نه ده . د دې لپاره ډيره اسانه لار د پښتو ټولني له لوري خپور شوۍ پښتو پښتو قاموس او پښتو انګليسي قاموس ته مراجعه کول دي ، دا کار د ليکوال زيات وخت نه نيسي ، خو ستره ګټه به يې داوي چي د خپلو لوستونکو لپاره به د ستونزي پرته مطالب وړاندي کړي .
دا ټکۍ هم د يادولو ګڼم چي دا ليکنه مي د يو شمير ورڼو د ايميل پر پته وليږل ، خو دا دۍ درې مياشتي وروسته بياهم دا تيروتني دوام لري . ځکه اړ شوم چي د بريښنا پاڼو له لاري يې هم پام راواړوم .
ټولو لوستونکو ته په درنښت
بابوزئ
